Zwrot składek płaconych w Niemczech

Coraz więcej osób interesuje się problematyką zwrotu składek ubezpieczeniowych, które były opłacane w Niemczech podczas wykonywania tam legalnej pracy. Szczególnie osoby w wieku emerytalnym, które już nie planują więcej wyjeżdżać do pracy w Niemczech, zastanawiają się nad złożeniem wniosku o zwrot nadpłaconych składek. Czy zatem można złożyć taki wniosek i czy ma on w ogóle jakiekolwiek szanse powodzenia ? Nasze rozważania skierujemy zarówno ku osobom tylko z polskim obywatelstwem oraz ku osobom z podwójnym obywatelstwem, tj. obywatelstwem polskim i niemieckim.

W przypadku osób zamieszkujących w Polsce, które mają prawo do niemieckiej emerytury, większość z uprawnionych posiada podwójne obywatelstwo, tj. zarówno obywatelstwo polskie, jak i obywatelstwo niemieckie. Niemiecki rynek pracy został otwarty dla osób posiadających tylko polskie obywatelstwo dopiero w maju 2011 roku, więc tak naprawdę Polacy zamieszkujący w Polsce nie zdążyli jeszcze zapracować na swoją niemiecką emeryturę. W przeszłości pracownicy z Polski mogli pracować legalnie w Niemczech jedynie posiadając zezwolenie na pobyt i pracę lub też posiadając niemieckie obywatelstwo. Tym samym wiele osób właśnie dzięki posiadaniu niemieckiego paszportu mogło zawrzeć w Niemczech praktycznie z biegu i bez zbędnych formalności umowę o pracę, a dzięki podjętemu zatrudnieniu pracownicy ci mieli opłacane w Niemczech składki ubezpieczenia społecznego, w tym składkę na ubezpieczenie emerytalno-rentowe.  W efekcie emigracja zarobkowa osób z Polski z okresu 1989-2004 (a nawet 1989-2011) opierała się w głównej mierze na niemieckim obywatelstwie, co dla posiadaczy niemieckiego paszportu wiązało się z przywilejem, jakim było podjęcie legalnej pracy w Niemczech, która wtedy przecież nie była praktycznie dostępna dla obywateli polskich. Dzięki tej możliwości zarobkowania pracownicy z Polski posiadający podwójne obywatelstwo opłacali swoją przyszłą emeryturę w Niemczech.

Zwrot składek, które to zostały odprowadzone w Niemczech, nie jest taką prostą sprawą jakby niektórym mogło się wydawać. Przede wszystkim fakt posiadania niemieckiego obywatelstwa poza możliwością legalnej pracy wiązał się z jeszcze jednym przywilejem, a mianowicie z tym, że obywatele niemieccy (także ci zamieszkujący w Polsce) są jak każdy Niemiec uprawnieni do dobrowolnego ubezpieczenia. To oznacza, że osoba posiadająca prawo do dobrowolnego ubezpieczenia nie może otrzymać zwrotu wcześniej płaconych składek. Dopiero ci wszyscy pracownicy, którzy nie mają prawa do dobrowolnego ubezpieczenia, mogą teoretycznie złożyć wniosek o zwrot składek.  Ale do tej grupy zaliczają się pracownicy spoza Unii Europejskiej. Należy wyraźnie przypomnieć, że Polska od maja 2004 jest członkiem Unii Europejskiej, więc nawet obywatelom polskim byłoby bardzo trudno uzyskać zwrot składek. Na dzień dzisiejszy stan prawny jest taki, że w przypadku obywateli innych państw (np. obywateli polskich), którzy zgodnie z prawem zamieszkują w państwie należącym do Unii Europejskiej, nie ma możliwości zwrotu składek, ponieważ ze względu na pobyt w państwie członkowskim UE są oni uprawnieni do dobrowolnego ubezpieczenia w Niemczech.

Co zatem zrobić ze składkami płaconymi w Niemczech ? Najlepiej złożyć wniosek o wypłacenie niemieckiej emerytury. W końcu płacenie składek miało za cel zabezpieczenie pracownika na starość. Dlatego pierwszym krokiem powinno być ustalenie kapitału początkowego w Niemczech. Gdyby okazało się, że niemiecka emerytura nie przysługuje, a osoba o nią się ubiegająca osiągnęła już wiek emerytalny, to wtedy ewentualnie można byłoby zastanawiać się nad możliwością zwrotu składek (co jak już zostało wyżej wspomniane będzie z punktu widzenia prawa i tak niezwykle trudne).

Najbardziej przekonywującym argumentem przeciwko składaniu wniosku o zwrot składek jest fakt, iż  składki obowiązkowe i dobrowolne są zwracane tylko w połowie ! To przemawia wyraźnie za tym, aby jednak emeryci i osoby zbliżające się do wieku emerytalnego składały mimo wszystko wniosek o przyznanie emerytury, a nie wniosek o zwrot składek. Z punktu widzenia finansów opłaca się bardziej emerytura.

Źródło: Na podstawie informacji niemieckiego Zakładu Ubezpieczeń Emerytalnych.